Om de zorg fundamenteel te kunnen veranderen is groeiend en ander eigenaarschap nodig. In ons huidige systeem zijn overheden, verzekeraars, bestuurders en artsen de systeemeigenaars. Zij nemen de besluiten, draaien aan de knoppen en zijn de partijen die ook aangesproken worden in de publieke opinie als het mis gaat. We zien dit voortdurend in de media gebeuren, of het nu de sluiting van de ziekenhuizen in polder betreft, of wanneer een voetbalcommentator een staatssecretaris schaakmat zet. Het levert helaas geen duurzame verbeteringen op, maar vooral bevestiging van het bestuurlijke onvermogen.

Daar is best iets aan te doen. In dit verband gebruik ik het Engelstalige begrip accountability. Letterlijk vertaald betekent accountability toerekenbaarheid of eindverantwoordelijkheid. Het woord heeft echter een bredere betekenis en kan omschreven worden als de verplichting om verantwoordelijkheid te nemen voor besluiten en acties en overeengekomen resultaten, en daarbij alle positieve en negatieve consequenties te aanvaarden. Het Nederlands kent geen directe vertaling en daarom stel ik voor van eigenaarschap te spreken, waarmee bovenstaande wordt aangeduid.

Partijen die geen eigenaar zijn van een vraagstuk en daarin geen verantwoordelijkheid krijgen en nemen, blijven vrijblijvend deelnemer in het gesprek. Het gaat volgens mij hierbij om burgers, verpleegkundigen/verzorgenden en het bedrijfsleven. Als zij mede eigenaar van het systeem worden, verandert de situatie echt.

De leus “patiënt centraal” kan dan geen holle frase meer zijn, maar moet met de patiënt zelf worden ingevuld. De verpleegkundige zorg is dan niet langer slechts een kostenpost, maar onderdeel van het systeem en van de besluitvorming. Het bedrijfsleven neemt medeverantwoordelijkheid voor het systeem als geheel en kan als mede-eigenaar niet alleen naar winst en aandeelhouders kijken.

Een illusie? Volgens mij niet! Wel lastig, maar onontbeerlijk om de op ons pad liggende problemen op te kunnen lossen.